Видный деятель, ученый-фольклорист, педагог
(К 110-летию со дня рождения Ахнафа Нуреевича Киреева )

 

Киреев Ахнаф Нуриевич, пвсевдоним Кирей Мэрген – видный башкирский писатель и ученый - педагог, доктор филологических наук, профессор. Родился в ауле Кигазытамак Мишкинского района. Мать – двоюродная сестра Шайхзады Бабича, отец – известный сэсэн Нурмухамет Юмрани. Начальное образование получил в ауле Тульгузбаш Аскинского района, где отец работал учителем. Потом переехал в деревню Тульгузбаш Аскинского района. Он был первым редактором Аскинской районной газеты «Колхозник». Работал в разных редакциях газет и журналов. Занимался изучением народного фольклора, под его руководством проводились собирательские и научно-исследовательские работы. Он автор более сорока книг, рассказов, повестей, романов, драматических произведений, книг, посвященных башкирскому фольклору: «Поиски» (1938), «Суетливый человек» (1939), «Наш поход» (1941), «Башкиры» (1943), «Джигиты» (1944), «Караидель», «Беспокойное лето», «На склонах Нарыштау», «Крылья Беркута», «Фундамент» и мн. др.

Кирей, М. Башкирская народная сказка / М. Кирей; запись и обработка З. Биишевой; пер. с башк. Хас. Мухтаров. – Уфа: Башгосиздат, 1947. – 40 с.

Кирей, М. На склонах Нарыш-тау : роман / М. Кирей; авториз. пер. с башк. В. Василевского. – М: Сов. писатель, 1954. – 252 с.

Б-31856

Кирей, М. На склонах Нарыш-тау : роман / М. Кирей; авториз. пер. с башк. В. Василевского. – Уфа: Башк. кн. изд-во, 1955. – 255 с.

Б-35404

Киреев, А.Н. О жанровых особенностях эпической поэзии башкирского народа / А.Н. Киреев; VII Межд. конгресс антропологических и этнографических наук. (Москва, август 1964 г.). – Москва: Наука, 1964. – 10 с.

Б-100761

130

Кирей, М. Дом с невестой / М. Кирей. – Уфа: Башк. кн. изд-во, 1967. – 262 с.

А-3921

Киреев, А.Н. Башкирский народный героический эпос / А.Н. Киреев. – Уфа: Башк. кн. изд-во, 1970. – 303 с.

Б-27427

Кирей, М. На склонах Нарыш-тау. Роман и рассказы / М. Кирей. – Москва: Советский писатель, 1972. – 478 с.

Б-35402

Кирей, М. Чудесный айран. Рассказы. Юмористическая повесть / М. Кирей; Пер. с башк. – Москва, 1976. – 288 с.

Б-31721

Кирей, М. Крыло беркута: роман / М. Кирей; пер. с башк. М. Гафурова. – Уфа: Башк. кн. изд-во, 1987. – Кн. 1. – 496 с. – Библиотека башкирского романа «Агидель»

А-15168

Кирей, М. Крыло беркута: роман / М. Кирей; пер. с башк. М. Гафурова. – Уфа: Башк. кн. изд-во, 1988. – Кн. 2. – 493 с. – Библиотека башкирского романа «Агидель»

А-15168

на башкирском языке

Кирәй, М. Башҡорттар : очерктәр һәм хикәйәләр / Әхнәф Кирәй. – Өфө : Башгосиздат,1943. – 56 б.– На 4-й с. обл.:  А.Киреев. Башкиры : (очерки и рассказы). – На башк. яз.

Кирәй, М. Беҙҙең поход : очерктар, хикәйәләр / Әхнәф Кирәй. –  Өфө : Башгосиздат,1942. – 46 б. – (Фронт һәм тыл). – На 4-й с. обл.: А.Киреев. Наш поход. – На башк. яз.

Кирәй, М. Егеттәр / Әхнәф Кирәй. – Өфө : Башгосиздат,1944. – 44 б. – На 4-й с. обл.: А.Киреев. Джигиты. – На башк. яз.

Кирәй, М. Разведчик Булат һәм уның дуҫы Турат : хикәйә / ӘхнәфКирәй. –  Өфө : Башгосиздат, 1945. – 22 б. – На 4-й с. обл.: А. Кирей. Разведчик Булат и его друг Турат. – На башк. яз.

Кирәй, М. Хикәйәләр / К. Мәргән. – Өфө: Башгосиздат, 1947. – 156 б.

Кирәй, М. Ҡариҙел: повесть / М. Кирәй. – Өфө: Башгосиздат, 1949.– 128 б.

Кирәй, М. Ҡала иртәһе: пьеса, дүрт шаршауҙа, туғыҙ картинала / М. Кирәй. – Өфө: Башгосиздат,1950. – 56 б.

Кирәй, М. Нарыш-тау итәгендә: роман / М. Кирәй. – Өфө: Башгосиздат, 1951. – 356 б.

Кирәй, М. Һайланма әҫәрҙәр / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап изд., 1953. – 292 б.

Кирәй, М. Фирүзә тауы: хикәйәләр / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап изд., 1959. –160 б.

Кирәй, М. Халҡ күңеленең көҙгөһө : әҙәби-тәнҡит мәҡәләләр / М. Кирәй. – Өфө : Башҡортостан китап изд., 1960. – 220 с.

Кирәй, М. Башҡорт халҡының эпик ҡомартҡылары / М. Кирәй; СССР Фәндәр академияһы, Башҡортостан филиалы, Тарих, тел һәм әҙәбиәт институты. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте,1961. – 388 б.

Кирәй, М. Һайланма әҫәрҙәр. Ике томда / М. Кирәй. – Өфө : Башҡортостан китап нәшриәте, 1962. – Т.1. – 446 б.

Б-41242

Кирәй, Мәргән. Һайланма әҫәрҙәр. Ике томда / М. Кирәй. – Өфө : Башҡортостан китап нәшриәте,1963. – Т.2. – 448 б.

Б-41242

Кирәй, М. Йыр дәфтәре. Фольклорист яҙмалары / М. Кирәй. – Өфө: “Башҡортостан” нәшриәте, 1964. – 172 б.

Кирәй, М. Минең ғаиләм. Яу. Ҡала иртәһе. Өҙөлгән моң / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1966. – 196 б.

Кирәй, М. Бабайым балтаһы: хикәйәләр һәм новеллалар / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1968. – 148 б.

Кирәй, М. Күңел дәфтәре / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1971. – 224 б.

Кирәй, М. Тымыҡ күл буйында: хикәйәләр, парсалар, сәйәхәтнамәләр / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1974. – 352 б.

Кирәй, М. Мәңгелек шишмә. Фольклор жанрҙары үҫешенең ҡайһы бер мәсьәләләре / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1978. – 192 б.

Кирәй, М. Ҡариҙел серҙәре: повесть / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1980. – 224 б.

Кирәй, М. Бөркөт ҡанаты: роман / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1981. – Китап 1-2. – 384 б.

Б-92305

Кирей, М. Башҡорт халыҡ ижады : юғары уҡыу мәктәптәренең филология факультеттәре өсөн дәреслек / Кирәй Мәргән ; [яуаплы ред. Ә.М. Сөләймәнов]. – Өфө: [Башҡорт дәүләт университеты], 1981. – 244 с.

Кирәй, М. Бөркөт ҡанаты: роман. / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1985. – Китап 3-4. – 384 б.

Б-92305

Кирәй, М. Алсаҡ йорт: хикәйәләр, повесть һәм пьесалар / М. Кирәй. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1982. – 448 б.

Составитель

на башкирском языке

Башҡорт халҡ ижады = Башкирское народное творчество : өс томда. 3 т.: Совет осоро / [томдың төҙ., ред., баш һүҙ иҫкәрмә һәм аңлатмалар авторы, филология фәндәре канд. Кирәй Мәргән] .– Өфө : Башҡортостан китап изд-воһы, 1955.– 311 с. – Тит. л. парал. на башк., рус. яз. — В надзаг.: СССР Фәндәр Академияһы, Башҡортостан филиалы, Тар., тел һәм әҙ. институты.

В-14849

Башҡорт халҡ мәҡәлдәре / төҙ. Һәм ред. Кирәй Мәргән. – Өфө: Башҡортостан китап изд-воһы, 1960. – 264 б.

Башҡорт халыҡ йомаҡтары / төҙ.: М.Кирәй, Ф.А. Надршина; [проф. М. Кирәй ред.]. – Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1968. – 255 б.

Башҡорт легендалары = Башкирские легенды / төҙ., иҫкәрмә биреүселәр һәм ред.: доц. М. Х. Минһажитдинов, проф. К. Мәргән .– Өфө : Өфө полиграфкомбинаты, 1969 .– 188 с. – Тит. л. парал. на башк., рус. яз. .— В надзаг.: Октябрьҙең 40 й. исемендәге БДУ, Башҡ. әҙәбиәте каф. .— Библиогр.: с. 163-183.

Статьи в книгах

Киреев, А.Н. О песенном творчестве башкирского народа в советский период / А.Н. Киреев // Записки= Яҙмалар : Вып. 1. / АН СССР, Башк. фил. Ин-т истории, языка и лит.; [редкол.: Г.Амири, Р.Кузеев, Р.Терегулова (отв. ред.), А.Н.Харисов]. – Уфа : Башк. кн. изд-во, 1953. – С.77-91. – (Сер. Филологическая).

Тр 918

Киреев, А.Н. Некоторые вопросы национальной формы советской литературы / А.Н. Киреев // В братском единстве : Некоторые вопросы развития литератур народов СССР : Сб. статей / [Сост. Г.М.Корабельников]. – М., 1954. – С. 336-376.

Киреев, А.Н. Русские писатели о Башкирии / А.Н. Киреев // Тезисы докладов на сессии, посвященной к 400-летию присоединения Башкирии к Русскому государству / АН СССР. Башкир. филиал. Отд. ист. наук. ин-т истории, яз. и литературы. – Уфа : [б. и.], 1957. – С. 32-34.

Кирей, М. Становление башкирского национального романа /  Кирей М. // Молодая литература возрожденного народа : [Сборник статей]. – [Москва], 1958. – С. 29-49.

Киреев, А.Н. О башкирской сказке “Алпамыша и Барсын-Хылу”/ А.Н. Киреев // Об эпосе “Алпамыш” : материалы по обсуждению эпоса “Алпамыш”. – Ташкент, 1959. – С. 187-196.

Киреев, А.Н. О башкирском эпосе «Алпамыша» / А.Н. Киреев // Вопросы башкирской филологии / [отв. ред. А.Н. Харисов]. – Москва, 1959. – С. 52-59.

Киреев, А.Н. Позднейшие записи эпического сказания “Кузы-Курпес и Маян-Хылу” // Народный эпос “Кузы-Курпес и Маян-хылу” : Сб. статей / [Под ред.: А.Н. Киреева, А.И. Харисова]. – Уфа, 1964. – С. 69-78.

Киреев, А.Н. О жанровых особенностях эпической поэзии башкирского народа / А.Н. Киреев // VII международный конгресс антропологических и этнографических наук. – Москва, 1969 (1964). –Т.VI. – С. 200 – 205.

В-20117

Киреев, А.Н. Этногенетические мотивы в башкирском фольклоре / А.Н. Киреев // Научная сессия по этногенезу башкир / [редкол.: А.П.Смирнов и др.]. – Уфа, 1969. – С.148-151.

Киреев, А.Н. Этногенетические легенды и предания башкирского народа / А.Н. Киреев // Археология и этнография Башкирии : материалы науч. сессии по этногенезу башкир, май 1969 г.  / [отв. ред. Р.Г. Кузеев]. – Уфа, 1971. – Т.IV. – С.60-63.

В-7398

Киреев, А.Н. Об исторических типах народных сказителей Башкирии / А.Н.Киреев // Фольклор народов РСФСР. – Уфа, 1974. – Вып. 1. – С.36-44.

Тр-2836

Киреев, А.Н. Баит как форма эпической поэзии башкирского народа / А.Н.Киреев // Фольклор народов РСФСР. – Уфа, 1975. – Вып. 2. – С.12-18.

Тр-2836

Киреев, А.Н. Некоторые итоги сбора и научно-текстологической работы по башкирскому фольклору / А.Н. Киреев // Южно-Уральская конференция по археографии и источниковедению истории литературы и языка / [отв. ред. Л.Н. Большаков]. – Уфа, 1975. – С.49.

Киреев, А.Н. Роль русских и украинских ученых в становлении башкирской фольклористики и этнографии / А.Н. Киреев // Фольклористика Российской Федерации. – Ленинград, 1975. – С. 52 – 58.

Киреев, А.Н. О своеобразии кубаирского стиха / А.Н. Киреев // Фольклор народов РСФСР. – Уфа, 1976. – [Вып. 3]. – С.9-14.

Тр-2836

Киреев, А.Н. Новое в эпическом творчестве башкирского народа (Баиты-баллады советского периода) / А.Н. Киреев // Фольклор народов РСФСР. – Уфа, 1977. – [Вып. 4]. – С.24-30.

Тр-2836

Киреев, А.Н. Культ птиц в обрядовой поэзии башкирского народа / А.Н. Киреев // Фольклор народов РСФСР. – Уфа, 1978. – [Вып. 5]. – С.51-61.

Тр-2836

Киреев, А.Н. Культ медведя в древних верованиях и отражение его в фольклоре башкирского народа / А.Н. Киреев // Фольклор народов РСФСР. – Уфа, 1979. – [Вып. 6]. – С.133-137.

Тр-2836

Мэргэн, К. Гафури и башкирское народное творчество / Кирей Мэргэн // Талант, отданный народу : сб. ст. : о творчестве М. Гафури / [отв. ред. Сафуанов]. – Уфа, 1982. – С.64-73.

Кирей, М. Зифа-апай / Кирей Мэргэн // Характер – советский : [Сборник рассказов] / [3-е изд.] ; авториз. пер. с башк. Ю.Нагибина.  – М.: Молодая гвардия, 1987. – С. 315-321.

на башкирском языке

Кирәй Мәргән. Башҡорт совет халҡ ижады // Башҡорт халҡ ижады = Башкирское народное творчество : өс томда. 3 т.: Совет осоро / [томдың төҙ., ред., баш һүҙ иҫкәрмә һәм аңлатмалар авторы, филология фәндәре канд. Кирәй Мәргән] .– Өфө, 1955.– Б. 5-38.

В-14849

Кирәй Мәргән. Башҡорт әҙәбиәтендә милли форма һәм социалистик йөкмәтке берҙәмлеге  мәсьәләләре // Башҡорт совет әҙәбиәтенең үҫеше мәсьәләләре / [Кирәй Мәргән редакцияһында]. – Өфө: Башкортостан китап изд-воһы, 1957. – Б. 181-216.

Кирәй Мәргән. Яңы осорҙоң яңы йырҙары / Кирәй Мәргән // Башҡорт совет әҙәбиәте һәм халыҡ ижады мәсьәләләре. – Өфө, 1968. – Б. 147-173.

Кирәй М. Башҡорт халыҡ көләмәстәренең жанр үҙенсәлеге тураһында / Кирәй Мәргән // Әҙәбиәт фольклор әҙәби мираҫ. Беренсе китап / РСФСР-зың юғары һәм урта белем биреү министерствоһы; Октябрҙең 40 йыллығы исемендәге Башҡорт Дәүләт университете. – Өфө, 1975. – Б. 127-150.

Кирәй М. Шафиҡ Тамъяни (Әминев) шиғырҙары / К. Мәргән, Ә.Сөләймәнов // Әҙәбиәт фольклор әҙәби мираҫ. Беренсе китап / РСФСР-зың юғары һәм урта белем биреү министерствоһы; Октябрҙең 40 йыллығы исемендәге Башҡорт Дәүләт университете. – Өфө, 1975. – Б. 211-221.

Кирәй М. Башҡорт халҡының йола фольклоры буйынса күҙәтеүҙәр / Кирәй Мәргән // Әҙәбиәт фольклор әҙәби мираҫ. Икенсе китап / РСФСР-зың юғары һәм урта белем биреү министерствоһы; Октябрҙең 40 йыллығы исемендәге Башҡорт Дәүләт университете. – Өфө, 1976. – Б. 31-75.

Тр-912

Кирәй, М. Фольклористикабыҙға бер ҡараш // Башҡорт әҙәбиәте мәсьәләләре: (Әҙәбиәт, фольклор, әҙәби мираҫ). Өсөнсө китап / [Редкол.: Кирәй Мәргән (яуаплы ред.) һ.б.] – Өфө, 1982. – Б. 49-70.

Б-106308

Статьи в периодических и продолжающихся изданиях

Кирей, М. Заметки о башкирской прозе / Кирей Мэрген // Дружба народов. – 1958. – №8. – С. 213-217.

Кирей, М. Судьба народа / Кирей Мэрген // Дружба народов. – 1959. – №1. – С.138-139.

на башкирском языке

Мәргән. К. Таҡмаҡ жанрының үҫеше : (Башҡорт совет фольклоры буйынса тикшеренеү) / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1950. – № 5. – Б.49-62.

Кирәй, М. Художестволы әзәбиәттә социалистик йөкмәтке һәм милли форма мәсьәләләре / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1952. – № 6. – Б.66-78.

Кирәй, М. “Алпамыша” эпосы хаҡында бер нисә һүҙ / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1956. – № 8. – Б. 59-64.

Кирәй, М. Башҡортостан тураһында рус яҙыусылары / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1957. – № 6. – Б. 69-78.

Кирәй, М. Машина көткәндә. Хикәйә / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1957. – № 7. – Б. 20-29.

Кирәй, М. Аҙ өйрәнелгән мираҫ хаҡында бер нисә һүҙ / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1957. – № 8. – Б. 75-80.

Кирәй, М. Фирүзә тауы. (Хикәйә) / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1957. – № 11. – Б. 51-61.

Кирәй, М. Прозаның үҫешенә бер ҡараш / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1958. – № 5. – Б. 69-80.

Кирәй, М. Тапҡыр һүҙҙәр, мәҡәлдәр һәм әйтемдәр хаҡында бер нисә һүҙ / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1958. – № 9. – Б.91-102.

Кирәй, М. Аҡмулла ҡәбере янында / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1959. – № 9. – Б. 67-72.

Кирәй, М. “Заятүләк менән һыуһылыу” ҡомартҡыһы тураһында / Кирәй Мәргән // Әҙәби Башҡортостан. – 1960. – № 6. – Б. 87-95.

Кирәй, М. “Ҡара юрға” (“Байыулы менән Маҡтымһылыу”) / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1961. – № 4. – Б. 63-69.

Кирәй, М. “Урал батыр” исемле эпик ҡомартҡы тураһында / Кирәй Мәргән // Башҡортостан уҡытыусыһы. – 1961. – № 6. – Б.34-36.

Кирәй, М. Эпик ҡомартҡының юбилейе / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1962. – № 6. – Б. 82-84.

Кирәй, М. Яҙыусының бер ҡүльяҙмаһы / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1965. – № 3. – Б. 52-53.

Кирәй, М. Яуаплы редактор / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1965. – № 5. – Б. 48.

Кирәй, М. “Башҡорт ҡыҙы Маһинур”ҙың уяныуы: архив материалдарынан / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1969. – № 3. – Б. 118-119.

Кирәй, М. Һынау : хикәйә / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1970. – № 7. – Б.59-70.

Кирәй, М. Толом / Кирәй Мәргән // Башҡортостан ҡыҙы. – 1972. – № 9. – Б.12-14.

Кирәй, М. Күңел сәхифәләренән. Парсалар / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1972. – № 9. – Б. 68-72.

Кирәй, М. Ике съезд араһы / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1973. – № 2. – Б. 82-84.

Кирәй, М. Боевой ижад шишмәһе / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1975. – № 6. – Б.82-85.

Кирәй, М. Характерҙәрҙең яңы һыҙаттарына / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1976. – № 6. – Б. 116-117.

Кирәй, М. Халыҡ аҡылының йыйылмаһы / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1977. – № 10. – Б. 8-9.

Кирәй, М. Ижад шишимәһе / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1977. – № 11. – Б. 125-126.

Кирәй, М. Бөркөт ҡанаты : тарихи роман / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1978. – № 4. – Б.4-62 ; № 5. – Б.7-63.

Кирәй, М. Әҙәбиәтебеҙҙең тарихенә бер ҡараш / Кирәй Мәргән // Башҡортостан уҡытыусыһы. – 1979. – № 1. – Б.33-35.

Кирәй, М. Бөйөк яҙыусының яҡты күңеле : [Л.Н. Толстой] / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1979. – № 8. – Б.119-120.

Кирәй, М. Быуаттар төпкөлөнән килгән мираҫ : [Башҡорт әҙәбиәте тарихе хаҡында һөйләшеү] / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1979. – № 9. – Б.104-106.

Кирәй, М. Ике хикәйә (Юғалтыу. Табыш) / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1982. – № 7. – Б. 107-114.

Кирәй, М. Аҡмулланың яңы табылған бер шиғыры / Кирәй Мәргән // Ағиҙел. – 1983. – № 5. – Б.122.

Редактор, рецензент

Русское народное творчество в Башкирии / [отв. ред. А.Н. Киреев]. – Уфа: Башк. кн. изд-во, 1957. – 328 с.

Вопросы башкирской филологии = Башҡорт филологияһы мәсьәләләре / АН СССР, Башк. фил. Ин-т истории, языка и лит. ; [редкол.: К.З. Ахмеров, Т.М. Гарипов, А.Н. Киреев, А.Н. Харисов (отв. ред.), А.А. Юлдашев]. – Москва : Изд-во Академии наук СССР, 1959. – 160 с.

Народный эпос “Кузы-Курпес и Маян-хылу” : Сб. статей / [Под ред.: А.Н. Киреева, А.И. Харисова]. – Уфа, 1964. – 124 с.

Рахимкулов, М.Г. Страницы дружбы : Русско-башкирские литературно-фольклорные связи / Мурат Рахимкулов ; [под ред. А.Н. Киреева]. – Уфа : Башк. кн. изд-во, 1972. – 256 с.

на башкирском языке

Башҡорт совет әҙәбиәтенең үҫеше мәсьәләләре / [Кирәй Мәргән редакцияһында]. – Өфө: Башкортостан китап изд-воһы, 1957. – 260 б.

Әҙәбиәт фольклор әҙәби мираҫ. Беренсе китап / РСФСР-зың юғары һәм урта белем биреү министерствоһы; Октябрҙең 40 йыллығы исемендәге Башҡорт Дәүләт университете; [Редкол.: Кирәй Мәргән (яуаплы ред.) һ.б.]. – Өфө, 1975. – 222 б.

Әҙәбиәт фольклор әҙәби мираҫ. Икенсе китап / РСФСР-зың юғары һәм урта белем биреү министерствоһы; Октябрҙең 40 йыллығы исемендәге Башҡорт Дәүләт университете; [Редкол.: Кирәй Мәргән (яуаплы ред.) һ.б.]. – Өфө, 1976. – 228 б.

Тр-912

Башҡорт әҙәбиәте мәсьәләләре: (Әҙәбиәт, фольклор, әҙәби мираҫ). Өсөнсө китап / [Редкол.: Кирәй Мәргән (яуаплы ред.) һ.б.] – Өфө, 1982. – 142 б.

Нәҙершина, Ф.А. Халыҡ һүҙе / Ф.А. Нәҙершина ; Филология фәндәре докторы проф. Ә.Н. Кираев (Кирәй Мәргән) редакцияһында. – Өфө : Башкортостан китап нәшриәте, 1983. – 160 б.

Литература о нем

Галин, С. Жизнь во имя литературы и науки / Салават Галин // Ватандаш. – 2007. – № 8. – Б. 23-27.

Надергулов, М. Кирей Мэргэн (1912-1984) / Г. Рамазанов, М. Надергулов  // История башкирской литературы : в 4 т. Т.3 : Литература советского периода (конец 50-х – начало 90-х гг. XX в.) / [отв. ред. С.М. Хусаинов]. – Уфа, 2015. – Разд.: Литература 1956-1965 годов. – С.132-142.

Б-210429

Хусаинова, Г.Р. А.Н.Киреев – ученый-фольклорист, писатель и педагог : (к 100-летию со дня рождения) : [Кирей Мэргэн] / Г.Р.Хусаинова // Проблемы востоковедения. – 2012. – № 3. – С.54-56.

на башкирском языке

Арыҫлан затлы Кирәевтәр : [Мәшһүр әҙип, фольклорсы, әҙәбиәтсе-ғалим, педагог Кирәй Мәргәндең тыуыуына 100 йыл] = Славный род Киреевых // Ватандаш. – 2012. – № 11. – Б. 58-102.

В 21

Галин, С. «Мин – ғәйнә башҡорто» (Кирәй Мәргәндең тыуыуына– 80 йыл) / Салауат Галин // Ағиҙел. – 1992. – № 7. – Б. 99-106.

Кирәй Мәргән : 60 йәш тулыу уңайы менән // Башҡортостан уҡытыусыһы. – 1972. – № 7. – Тышлыҡтың 2-се б.

Кирәй Мәргән // Башҡортостан ҡыҙы. – 1982. – № 8. – Тышлыҡтың 3-сө б.

Рамазанов, Ғ. Ижад үрҙәренә: (Кирәй Мәргәнгә – 60 йәш) / Ғилемдар Рамазанов // Ағиҙел. – 1972. –№ 7. – Б. 116-120.

Сафуанов, С.Ғ. Кирәй Мәргән (1912-1984) / С.Ғ.Сафуанов // Башҡорт әҙәбиәте тарихы : 6 томда / [томдың яуаплы ред. Р. Шәкүр]. – Өфө, 1993. – 4 т. : Башҡорт совет әҙәбиәте (1941-1955 йылдар). – Б.365-384.

Б-176490

Сафуанов, С. Яҙыусы һәм ғалим / Суфиян Сафуанов // Ағиҙел. – 1962. –№ 9. – Б. 79-83.

Сөләймәнов, Ә. Бәҫле әҙип, эҙле ғалим : (Күренекле әҙип, ғалим, педагог Кирәй Мәргәндең тыуыуына 100 йыл) / Әхмәт Сөләймәнов // Ағиҙел. – 2012. – № 7. – Б.114-130. – Фото 2-б.

Сөләймәнов Ә. Йөк аты. Кирәй Мәргәндең ижад донъяһына бер байҡау / Ә. Сөләймәнов ; Рәсәй Фәндәр академияһы, Өфө ғилми үҙәге, Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының, Гуманитар фәндәр бүлеге, Тарих, тел һәм әҙәбиәт институты. – Өфө, 1998. – 45 б.

Сөләймәнов, Ә. Тәрән эҙ : (Кирәй Мәргәнгә – 70 йәш) / Әхмәт Сөләймәнов // Ағиҙел. – 1982. – № 7. – Б. 104-107.

Әбсәләмова, Ғ. Йәшәү йәме, ижад күрке / Ғ.Әбсәләмова // Башҡортостан ҡыҙы. – 1972. – № 9. – Б.12-13.

Әхмәтйәнова, Н. Кирәй Мәргән очерктарында Башҡорт кавалерия дивизияһы һалдаттары тормошоноң сағылышы / Наилә Әхмәтйәнова // Ватандаш. – 2017. – № 3. – Б. 198-204.

Выставка выполнена 11 июля 2022 г.

Подготовили   Подгорная А.Г., Сальманова С.Л.

Представлено 113 док.